چکیده

 جاشیر( Prangos spp.) گیاهی علوفهای و دارویی و بومی برخی نواحی ایران است که در طب سنتی در درمان بسیاری از بیماریها مورد استفاده قرار میگیرد. در این تحقیق بهمنظور بررسی تأثیر ارتفاع از سطح دریا بر صفات مورفولوژیکی و کمیت و کیفیت اسانس Prangos ferulacea (L.) Lindl. ، از رویشگاه طبیعی این گونه در کوه سیوک شهرستان دنا، استان کهگیلویه و بویراحمد تعداد ۱۳ پایه از هر طبقه ارتفاعی از سطح دریا( ۸۳۳۳-۱۰۳۳، ۸۴۳۳-۸۳۳۳ و ۸۲۳۳-۸۴۳۳ متر) جمع آوری شدند و ۳۳ ویژگی کمی، میزان و اجزاء متشکله اسانس آنها اندازه گیری شد. نتایج تجزیه واریانیس یکطرفه حاکی از اختلاف معنیداری بین طبقات ارتفاعی (۱۰.۰<P) از نظر اکثر صفات مورفولوژیکی مورد مطالعه بود و با افزایش ارتفاع از سطح دریا در سه طبقه ارتفاعی، صفات تعداد انشعاب بدون چتر، تعداد برگ در پایه و تعداد برگچه اولیه در برگ کاهش و صفات تعداد چتر در پایه، طول برگ، طول میانگره در ساقه اصلی، وزن تر و خشک پایه افزایش یافت. همبستگیهای معنیداری بین برخی از صفات مورفولوژیک مهم و مرتبط با میزان اسانس گیاه مثل تعداد برگ و تعداد چتر در پایه مشاهده شد. تجزیه و تحلیل ضرایب مسیر صفات مورفولوژیک نشان داد ارتفاع محل رویش بیشترین تأثیر را بر صفات قطر عرضی تاج پوشش (۳۳۳/۳=P) و عرض برگ (۲۵۳/۳=P) داشت. بهطورکلی در سه طبقه ارتفاعی مختلف ۸۸ ترکیب شناسایی شد که ترکیبات عمده β-Phellandrene ،Myrcene ،(Z)-β-Ocimene ،α-Pinene ،∆-۳-Carene و -αTerpinolene بودند. ارتفاع محل بر بازده اسانس تأثیر منفی داشت. در مجموع نتایج این مطالعه نشان داد که اغلب صفات مورد مطالعه در جاشیر به شدت تحت تأثیر ارتفاع محل برداشت قرار گرفتند. بهطوریکه تقریباً تمامی ویژگیها بین طبقات ارتفاعی دارای اختلاف معنیداری بودند. در نهایت میتوان تنوع مشاهده شده را به نقش ارتفاع از سطح دریا و ساختار ژنتیکی جمعیتها مربوط دانست که میتواند نوعی سازگاری و پاسخ فیزیولوژیکی جاشیر به شرایط محیطی محسوب شود.

ادامه مقاله: https://ijrfpbgr.areeo.ac.ir/article_122720.html